Zgodnie z art.2 ust. 1 pkt 23a ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy: Prace  społecznie użyteczne – to wykonywane przez bezrobotnych bez prawa do zasiłku na skutek skierowania przez starostę , organizowane przez gminę w jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej, organizacjach lub instytucjach statutowo zajmujących się pomocą charytatywną  lub na rzecz społeczności lokalnej.

Prace społecznie użyteczne mogą być organizowane przez gminę w:

I.                    jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej, tj. ośrodkach pomocy społecznej, domach pomocy społecznej, placówkach opiekuńczo – wychowawczych, ośrodkach interwencji kryzysowej, w powiatowych jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej lub innych jednostkach utworzonych przez gminę na podstawie art. 111 ustawy  o pomocy społecznej w celu realizacji zadań pomocy społecznej,

II.                 organizacjach pozarządowych statutowo zajmujących się pomocą charytatywną lub na rzecz społeczności lokalnej,

organizacjach pozarządowych realizujących zadania pomocy społecznej na zlecenie lub w ramach działań statutowych,

III.               instytucjach  działających na rzecz społeczności lokalnej nie działających w celach maksymalizacji zysku, do których nie maja zastosowania przepisy dotyczące pomocy publicznej tj. urzędzie gminy i jednostkach organizacyjnych utworzonych przez gminę nie posiadających osobowości prawnej, jeżeli są one jednostkami budżetowymi lub zakładami budżetowymi np. szkołach, domach kultury, bibliotekach, żłobkach i przedszkolach.

            Gmina sporządza do dnia 31 stycznia każdego roku roczny plan potrzeb w zakresie wykonywania prac społecznie użytecznych i przesyła go właściwemu  miejscowo staroście i kierownikowi ośrodka pomocy społecznej.

Plan określa w szczególności:

-         rodzaje prac społecznie użytecznych;

-         liczbę godzin wykonywania prac społecznie użytecznych;

-         liczbę bezrobotnych bez prawa do zasiłku dla bezrobotnych korzystających ze świadczeń pomocy społecznej, którzy mogą być skierowani do wykonywania prac społecznie użytecznych.

Wykonywanie prac społecznie użytecznych odbywa się na podstawie porozumienia zawartego między starostą a gminą, na rzecz której prace społecznie użyteczne będą wykonywane. Ustawa nie zawiera ograniczenia czasowego dla realizacji tych prac.